Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας

Διεύθυνση: Καθηγήτρια Domenica Minniti-Γκώνια

Ίδρυση: ΦΕΚ 1306/13.4.2017

Έδρα: αίθουσα 805, 8^ος όροφος (πρώην Βιβλιοθήκη του Τμήματος)

Συνεργάτες:

Σοφία Κίτσου, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στη Μετάφραση & Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία

E-mail: LabItEl@ill.uoa.gr

Το Εργαστήριο Γλώσσας, Μετάφρασης και Μελέτης των σχέσεων μεταξύ ιταλικής και ελληνικής γλώσσας (Lab.It.El.) είναι το μοναδικό εργαστήριο στην Ευρώπη για τη μελέτη της επαφής μεταξύ της ιταλικής και της ελληνικής γλώσσας, τόσο σε επίπεδο διαχρονίας όσο και συγχρονίας. Ιδρύθηκε από την Καθ. Domenica Minniti-Γκώνια, η οποία ορίστηκε διευθύντρια το 2017 (με ανανέωση το 2020). Το Εργαστήριο διερευνά θέματα Αντιπαραθετικής και Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας, Μεταφρασεολογίας και Διαπολιτισμικής Επικοινωνίας, Λεξικογραφίας και Διαλεκτολογίας. Δίνεται έμφαση στη διδασκαλία της Ιταλικής, τον λεξικό δανεισμό στην Νέα Ελληνική και τις διαλέκτους της και τη μελέτη της ελληνοφωνίας στη Νότια Ιταλία. 

ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

Το Εργαστήριο συμμετέχει στα εξής ερευνητικά προγράμματα:

- ΕΣΠΑ (2014-2020). Παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού για τη διδασκαλία της ιταλικής γλώσσας στο Γυμνάσιο. Δράση «Επιμόρφωση στα νέα Προγράμματα Σπουδών» του   Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (χρηματοδοτούμενο).

Η εκπόνηση του διδακτικού υλικού βασίζεται, μεταξύ άλλων, στις θεωρητικές αρχές και μεθοδολογικές οδηγίες που αντλούνται από την έρευνα της Υπ. Διδ. Α. Πάνου για τα  προγράμματα σπουδών στην ελληνική και ιταλική εκπαίδευση, το οποίο αποτελεί θέμα της διδακτορικής της διατριβής που εκπονείται σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Cagliari και την Kαθηγ. C. Lavinio.

 - ΕΣΠΑ (2014-2020). Δράση «Πρακτική Άσκηση των φοιτητών του ΤΙΓΦ» (χρηματοδοτούμενο).

Το Εργαστήριο προσφέρει υποστήριξη στην οργάνωση και πραγματοποίηση της Άσκησης στο ΤΙΓΦ, επιστημονική υπεύθυνη της οποίας είναι η Καθηγ. Minniti-Γκώνια. Οι φοιτητές/τριες δύνανται να απασχοληθούν σε χώρους εργασίας για να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους στη διδασκαλία της Ιταλικής (Istituto Italiano di Cultura, Γυμνάσιο-Λύκειο Scuola Italiana di Atene, ιδιωτικά Κέντρα Ξένων Γλωσσών), τη μετάφραση/διερμηνεία και τη γραμματειακή υποστήριξη σε δημόσιες υπηρεσίες (όπως ο ΕΟΤ), κυρίως όμως και σύμφωνα με τον Κανονισμό της Πρακτικής Άσκησης, σε ιδιωτικές επιχειρήσεις. 

 - DITALS. Σύστημα εξετάσεων για τη χορήγηση πιστοποίησης διδακτικής επάρκειας στην ιταλική γλώσσα του Università per Stranieri di Siena (με δίδακτρα).

Πρόκειται για πρωτότυπη συνεργασία μεταξύ ΕΚΠΑ και Università per Stranieri di Siena, ύστερα από πρόταση του Εργαστηρίου. Στο πλαίσιο του συγκεκριμένου Προγράμματος, το ΕΚΠΑ θα μπορεί να συμπεριλάβει στα προγράμματα σπουδών του, σεμινάρια προσανατολισμού για τις εξετάσεις Πιστοποίησης DITALS, ενώ οι φοιτητές θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στις εξετάσεις για την Πιστοποίηση DITALS – DITALS BASE, DITALS επιπέδου Α και Β. Προβλέπεται επίσης επιμορφωτική δράση, κατά την οποία τα μαθήματα θα δύνανται να διεξάγονται από επιμορφωτές του Università per Stranieri di Siena ή από τοπικούς επιμορφωτές (λ.χ. από τους διδάσκοντες την Ιταλική στο Διδασκαλείο Ξένων Γλωσσών του ΕΚΠΑ), για τους οποίους το Università per Stranieri di Siena θα μπορεί να διοργανώνει ειδικά σεμινάρια.  Το ΕΚΠΑ θα δύναται να διαθέτει τα παραπάνω σεμινάρια και στο ευρύτερο κοινό (σε εξωτερικούς χρήστες), προς διάδοση της ιταλομάθειας στον κοινωνικό χώρο αλλά και ενίσχυση της διδασκαλίας του μαθήματος στη Δημόσια Εκπαίδευση.

- Osservatorio per gli italianismi nel mondo (OIM) της Accademia della Crusca της Φλωρεντίας (με χορηγίες).

Μέσα από αποδελτίωση κειμένων ποικίλου ύφους και περιεχομένου, πραγματοποιείται η συλλογή, ανάλυση, επεξεργασία και συγκέντρωση λεξιλογικού υλικού, με στόχο την έκδοση Λεξικού των ιταλικών δάνειων λέξεων στη Νέα Ελληνική και τις διαλέκτους της. Στην έρευνα συμμετέχουν Υπ. Διδ. που εκπονούν τη διατριβή τους στο ΤΙΓΦ σε συνεργασία με πανεπιστήμια της Ιταλίας και της Ελλάδας, και συγκεκριμένα οι: R. Pigro (Università di Udine) για την Κυπριακή, D. Bozzo (Università di Sassari) για τη Χίο, Ε. Ψαρρά (Παν. Αιγαίου) για τα Δωδεκάνησα.

   Τα ευρήματα των ερευνών συρρέουν μερικώς στην πλατφόρμα database του OIM, όπου συγκεντρώνονται λεξικογραφικά στοιχεία από πολλές γλώσσες του κόσμου και στο πλαίσιο της οποίας το Εργαστήριο εκπροσωπεί την Ελληνική.

- Atlante Linguistico Mediterraneo (ALM). Διαπανεπιστημιακή συνεργασία μεταξύ των Πανεπιστημίων του Trieste, του Palermo και του Torino (με χορηγίες).

 Ο Γλωσσικός Άτλας της Μεσογείου είναι ερευνητική ομάδα που ιδρύθηκε το 1960, στην οποία εργάζονται γλωσσολόγοι από όλη την Ευρώπη, τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή υπό την επίβλεψη των Πανεπιστημίων του Παλέρμου, του Τορίνο και της Τεργέστης. Ο ALM εδρεύει στη Fondazione Cini της Βενετίας και εκδίδει μονογραφίες και το περιοδικό Bollettino dell’Atlante Linguistico Mediterraneo.

   Σκοπός του Άτλαντα είναι η χαρτογράφηση του λεξιλογίου όλης της Μεσογείου και εν μέρει των ακτών της Μαύρης Θάλασσας, φωτίζοντας πλήθος εννοιών που σχετίζονται με τη θάλασσα, τη ναυτική ζωή και τη θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα. Ο ALM καταγράφεται ως ο πρώτος γλωσσικός Άτλαντας που λαμβάνει προγραμματικά υπόψη γλώσσες και διαλέκτους από διαφορετικές οικογένειες, όλες όσες εκπροσωπούνται στον μεσογειακό χώρο.

   Το Εργαστήριο συμμετέχει στις έρευνες για την ελληνική γλώσσα, με στόχο τη διαμόρφωση τράπεζας λεξικογραφικών δεδομένων σχετικών με το λεξιλόγιο της θάλασσας και του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

- Μεταφραστική και πραγματολογική μελέτη των πρώτων Ελληνικών Συνταγμάτων, σε συνεργασία με τη Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων (με χορηγίες).

Μελετάται η γλώσσα και οι μεταφράσεις των εν λόγω εγγράφων από την Ιταλική στην Ελληνική.

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΑ  ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

Εκτός από τα παραπάνω ερευνητικά προγράμματα, το Εργαστήριο συμμετέχει και στα εξής προγράμματα Συμπληρωματικής Εκπαίδευσης (με δίδακτρα) στο Κέντρο ΔιαΒίου Μάθησης (ΚΕΔΙΒΙΜ) του ΕΚΠΑ με Επιστημονική Υπεύθυνο την καθ. Minniti-Γκώνια:

- Ιταλική γλώσσα και Μετάφραση

- Διδασκαλία της Ιταλικής και Αγγλικής ως ξένης γλώσσας

- Μετάφραση και Διερμηνεία (Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ιταλικά).

ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ 2017-2020

• Διοργάνωση Διεθνών Συνεδρίων με την ονομασία Italoellenica. Συναντήσεις για τη γλώσσα και τη μετάφραση ανά διετία σε συνεργασία με ελληνικά ΑΕΙ και με πανεπιστήμια της αλλοδαπής με τα οποία το Τμήμα έχει συνάψει συμφωνίες Erasmus, καθώς επίσης με επιστημονικούς φορείς της αλλοδαπής:

-2015: Τμήμα Τουρκικών Σπουδών ΕΚΠΑ, Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας ΑΠΘ

-2017: Università Orientale di Napoli, L’Università ta’ Malta

-2019: Accademia della Crusca της Φλωρεντίας (ιδρ. 1600), και στο πλαίσιο του πολιτιστικού προγράμματος Tempo Forte της Ιταλ. Πρεσβείας στην Αθήνα. Παράλληλα με τις εργασίες του Συνεδρίου, πραγματοποιήθηκε το IV Colloquio του Osservatorio degli italianismi nel mondo.

-2021: υπό διοργάνωση, με τίτλο Γλωσσικές και πολιτισμικές ιστορίες μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας: Μελέτες για τα Διακόσια Χρόνια από την Εθνική Επανάσταση, υπό την αιγίδα της Εθνικής Επιτροπής Ελλάδα 2021.

• Έκδοση Πρακτικών των παραπάνω διεξαχθέντων Συνεδρίων από τις Εκδόσεις του ΕΚΠΑ.
• Επιμέλεια ανακήρυξης του κ. Luca Serianni, Καθηγητή Πανεπιστημίου Ρώμης La Sapienza, μέλους Accademia dei Lincei και Accademia della Crusca, σε επίτιμο διδάκτορα του ΕΚΠΑ.
• Διοργάνωση Σεμιναρίου σε συνεργασία με την Società di Linguistica Italiana (ομιλήτρια: prof. G. Fiorentino) (18.11.2017).
• Διοργάνωση Ημερίδας «Giornata dell’italiano» σε συνεργασία με τη Scuola italiana di Atene (ομιλήτρια: C. Lavinio) (28.3.2018).
• Επιμέλεια ομιλίας του κ. Michele Cortelazzo, Καθηγητή Πανεπιστημίου Πάδοβας, μέλους Accademia della Crusca με τίτλο Il “movimento dell’italiano dopo l’Unità d’Italia”, κατά την επίσκεψή του με Erasmus+ (7.6.2018). 
• Διοργάνωση Σεμιναρίου «Italiano L2» (σε συνεργασία με το Παν/μιο του Sassari) (ομιλητής: D. Bozzo) (2-3.11.2019).
• Διοργάνωση Ημερίδας «Giornata dell’italiano» στο πλαίσιο του Tempo Forte σε συνεργασία με το Παν/μιο per Stranieri di Siena και τη Scuola italiana di Atene (ομιλητής: M. Palermo) (20.3.2020).
• Διοργάνωση webinar για τη Δικαστηριακή Διερμηνεία σε συνεργασία με το Παν/μιο Ιωαννίνων στο πλαίσιο του μαθήματος Μετάφραση ΙΙ (ομιλητής: δρ. Θ. Βυζάς) (11.5.2020).
• Διοργάνωση webinar για τη Λογοτεχνική Μετάφραση στο πλαίσιο του μαθήματος Μετάφραση ΙΙ (3.5.2020) (ομιλήτρια: Α. Δημητρούκα).
• Διοργάνωση Ημερίδας «Γλώσσα και Μουσική στην Ιταλία και στα Ελληνόφωνα Χωριά της Νότιας Ιταλίας» στο πλαίσιο του προγράμματος της Φιλοσοφικής Σχολής «Η Φιλοσοφική στην πόλη» σε συνεργασία με το Παν/μιο του Torino, το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, το Comitato Italiani Estero και το Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων (6.6.2020).
• Επιμέλεια της σύναψης διαπανεπιστημιακής συμφωνίας μεταξύ ΕΚΠΑ και Università per Stranieri di Siena.
• Υποστήριξη εξερχόμενων και εισερχόμενων φοιτητών στο πλαίσιο του Erasmus Trainee σε συνεργασία με τα πανεπιστήμια per Stranieri di Siena και Orientale di Napoli.